قسمت مورد استفاده داروي زيرهی سياه ميوه‌ی آن است که در تيره ماه سال دوم باقطع کامل گياه برداشت می‌شود و مي‌گذارند تا برسد.
نام‌هاي رايج زيرهی سياه :زيره، زيرهی رومي، زيرهی کرماني، شاه زيره، کرويا، کمون رومي، قرنباد.
زيرهی سياه گياهي است دوساله که ارتفاع آن به ۳۰ تا ۸۰ سانتيمتر مي‌رسد، ريشه‌اش راست و دوکي شکل و گوشت‌دار و ساقه‌اش بي‌کرک و شفاف است و برگ‌هايش به رنگ سبز و در قسمت فوقاني ساقه داراي دمبرگ کوتاهي است که انتهاي آن به‌صورت غلافي ساقه را فرا مي‌گيرد. گل آذين آن چتر مرکب و گل‌هايش کوچک و سفيد رنگ است و ميوه‌اش بيضي شکل به رنگ قهوه‌اي تيره يا مايل به زردو شفاف است. زيره در کرمان بيشترين سطح کشت را دارد.
طبع زيره
طبیعت زيره گرم و خشک است.
طریقه‌ی مصرف زیره
۱-در رزیم‌ها لاغری از دم‌کرده‌ی زیره بسیار استفاده می‌شود.بدین ترتیب که۱ قاشق مربا خوری از تخم زیره را در ۱ فنجان آب جوش دم کرده روزی ۳ بار بعد از غذا میل کنید تا در کنار رعایت رژیم غذایی به وزن دلخواه‌تان برسید.
۲-از مخلوط زیره با عسل در موارد ابتلا به دل درد استفاده کنید.
۱ قاشق مربا خوری از پودر تخم زیره را به غذا اضافه کنید تا نفخ غذا از بین برود.
خاصیت و خواص زیره
زیره بادشکن و ضد نفخ است. رطوبت را برطرف می‌کند و تقویت‌کننده‌ی معده و کبد است. اشتها را تحریک می‌کند و باعث لاغری می‌شود. با تاثیر بر روی عصب معده جلوی سکسکه را می‌گیرد. ورم طحال را از بین می‌برد و اسهال را معالجه می‌کند. از طرفی درمان یبوست نیز هست. شیردهی را افزایش می‌دهد و چون طبیعت گرمی دارد، میل جنسی را افزایش می‌دهد. روی میزان خونریزی و قطع خونریزی دوران قاعدگی تاثیر می‌گذارد. عرق را زیاد می‌کند و بوی بد آن را برطرف می‌کند و خاصیت ضدعفونی کنندگی و میکروب‌کشی دارد.
خواص متضاد زیره
زیره خواص متضادی دارد، هم یبوست را درمان می‌کند، هم اسهال را. هم عادت ماهیانه را قطع می‌کند و هم آن را زیاد می‌کند. می‌تواند میل جنسی را کم یا زیاد کند، اما برای اینکه خاصیت دو تایی داشته باشد باید با ماده‌ی دیگری ترکیب شود که آن خاصیت را تقویت کند. به عنوان مثال مخلوط زیره و عسل میل جنسی را زیاد می‌کند این در حالیست که مخلوط آن با سرکه موجب کاهش میل و توان نیروی جنسی می‌شود.
در مصرف زیره زیاده روی نکنید
زیره تاثیر بسزایی روی ترشحات هورمون تیروئید دارد و باعث افزایش میزان ترشحات می‌شود. بنابراین برای افرادی که از بیماری کم‌کاری تیروئید رنج می‌برند بسیار مفید است. اما افرادی که لاغر هستند و تیروئید دارند نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند، زیرا دچار پرکاری تیروئید می‌شوند. به طور کل زیره به هضم غذا کمک می‌کند و تشنج و لرزش‌ها را از بین می‌برد، اما باید به مقدار مناسب مصرف شود.
عوارض و مضرات مصرف بیش از اندازه زیره
۱ – سوزش سر دل
زیره به عنوان یک درمان خوب برای بسیاری از مشکلات گوارشی است. زیره به عنوان یک تسهیل کننده برای خروج گاز معده از دستگاه گوارش شناخته می‌شود. اما در عین این خواص درمانی ممکن است موجب یک سری دیگر از مشکلات گوارشی گردد. سوزش سر دل یکی از این مشکلاتی است که ممکن است با مصرف بیش از اندازه‌ی زیره بروز کند.
۲ – آروغ زدن
اثر ضد نفخ زیره ممکن است سبب آروغ زدن نیز شود. علت آروغ زدن در بیشتر موارد به سبب ورود هوا به همراه غذا یا نوشیدنی به معده است. بنابراین گاز روده و معده از طریق دهان خارج می شود. هرچند آروغ زدن مشکل خاصی نیست، اما ممکن است سبب خجالت زدگی شود!
۳ – آسیب به کبد
روغن موجود در دانه‌ی زیره به شدت ناپایدار است و مصرف بیش از اندازه‌ی زیره در دوره‌ی زمانی طولانی مدت می‌تواند سبب آسیب به کبد و کلیه‌ها شود. از این روغن در حیوانات برای جلوگیری و یا درمان اسپاسم عضلانی استفاده می‌شود.
۴ – سقط جنین
مصرف بیش از اندازه‌ی زیره ممکن است سبب سقط جنین در زنان باردار و یا القا زایمان زودرس شود. بنابراین زنان باردار نباید مقادیر زیادی از این دانه را استفاده کنند.
۵ – اثرات اعتیاد آور
مقادیر بیش از اندازه زیره می‌تواند اعتیاد آور باشد چرا که زیره دارای خواص مخدر است. همچنین می تواند منجر به خواب آلودگی، حالت تهوع و مخدوش شدن ذهن شود.
۶ – قاعدگی سنگین
مصرف مقادیر زیاد از دانه‌ی زیره منجر به خونریزی زیاد در دوران قاعدگی می شود. در این دوران بهتر است با احتیاط مصرف شود.
۷ – کاهش قند خون
مصرف مقادیر زیاده زیرهش ی سبز و سیاه موجب کاهش قند خون می شود. در مواردی مانند اعمال جراحی که حفظ قند خون ضروری است این مساله اهمیت بیشتری پیدا می کند. اگر شما در آینده عمل جراحی در پیش دارید حداقل دو هفته قبل از عمل مصرف زیره را متوقف کنید تا در هنگام عمل جراحی دچار مشکل افت قند خون نشوید.
۸ – دیابتی ها زیره نخورند!
همانطور که گفته شد زیره به سرعت موجب کاهش قند خون می شود. افرادی که دیابت دارند باید قند خون شان همواره کنترل شود و نوسان قند خون به هیچ عنوان برای سلامتی‌شان خوب نیست. بنابراین دیابتی‌ها زیره را مصرف نکنند و یا اگر مجبور به مصرف هستند حتما اعتدال را رعایت کنند.
۹ – آلرژی
مصرف بیش از اندازه‌ی زیره موجب خارش پوست و آلرژی می‌شود. افرادی که آلرژی دارند اگر مجبور به استفاده از زیره هستند حتما در مقادیر کم از این دانه مصرف کنند.
باز هم تاکید می‌کنیم که زیره دارای خواص درمانی بی‌نظیری است. اما همه‌ی مواد طبیعی موجود در طبیعت مانند زیره در صورت مصرف مداوم و بی‌رویه عوارض جانبی به دنبال خواهند داشت. بنابراین نگران نباشید و فقط کافی است که اعتدال را رعایت کنید تا بدون هیچ مشکلی از خواص این ماده بی‌نظیر بهره‌مند شوید.
عوارض و مضرات دیگر
مصرف عرق زیره در بعضی افراد موجب اسهال و در برخی دیگر باعث یبوست می‌شود.
بیماران کلیوی، کبدی و تنفسی و همچنین مادران باردار قبل از استفاده از عرق زیره، لازم است با پزشک خود مشورت کنند.
خود سرانه عرق زیره را به کودکان ندهید.
زیاده روی در مصرف زیره به علت طبع گرم آن ایجاد کهیر می کند .
زیاده روی در مصرف زیره باعث افزایش ترشح هورمون تیروئید و در نتیجه لاغری و زردی رنگ چهره خواهد شد.